Uzayda Mahsur Kalan Astronotlar: Williams ve Wilmore
ABD’li astronotlar Suni Williams ve Butch Wilmore, Boeing’in Starliner uzay aracındaki teknik sorunlar nedeniyle beklenmedik bir şekilde 9 ay boyunca Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) mahsur kaldılar. Normalde sadece bir hafta kalmaları planlanmıştı, ancak yaşanan aksaklıklar nedeniyle Dünya’ya dönüşleri sürekli ertelendi. Nihayetinde uzun bekleyiş sona erdi ve ikili, ISS’den ayrıldıktan sonra yaklaşık 17 saatlik bir yolculuğun ardından Florida açıklarında okyanusa iniş yaptı. NASA’nın SpaceX Crew Dragon kapsülüyle geri dönen astronotlar, okyanus yüzeyine inişin ardından ilk müdahaleler için sağlık kontrolüne alındı.
Uzayda Kalmanın Etkileri: Astronotları Bekleyen Zorluklar
Uzayda uzun süre yaşamak, insan vücudu üzerinde ciddi fiziksel ve biyolojik değişikliklere yol açar. Yerçekimsiz ortamda geçirilen zaman, astronotların vücutlarını farklı şekillerde etkiler. Dünya’ya dönüş yapan astronotları bekleyen zorluklar arasında kas kaybı, denge problemleri, bulanık görme ve psikolojik etkiler gibi birçok sorun bulunmaktadır. Ancak bu zorlukların en dikkat çekeni, “bebek ayağı” sendromudur.
Bebek Ayağı Sendromu Nedir?
Dünya’da sürekli yürüyen ve yerçekimine maruz kalan insanların ayak derisi zamanla sertleşir. Ancak uzayda astronotların ayakları yere basmadığı için, ayak tabanındaki sert deri zamanla dökülmeye başlar. Eski NASA astronotu Leroy Chiao, bu durumu şu şekilde açıklamaktadır: “Uzayda altı ay ya da daha uzun süre kaldığınızda, ayaklarınızdaki sert ve nasırlı deri soyulmaya başlar. Dünya’ya döndüğünüzde ayaklarınız bebek cildi gibi hassas hale gelir.” Bu nedenle, astronotların ilk günlerde yere basmakta ve yürümekte oldukça zorlanmaları muhtemeldir. Ayak tabanlarının yeniden sertleşmesi ise haftalar hatta aylar sürebilir.
Başka Hangi Sorunlar Ortaya Çıkıyor?
- Denge problemleri: Uzayda iç kulaktaki denge sistemi yerçekimsizliğe uyum sağlar. Ancak Dünya’ya dönüşte, bu ani değişim baş dönmesi ve mide bulantısına yol açabilir. Eski NASA astronotu Terry Virts, “Dünyaya döndüğümde inanılmaz bir baş dönmesi yaşadım, ayakta durmak bile zordu” şeklinde bu durumu anlatıyor.
- Kas ve kemik kaybı: Yerçekimsiz ortamda bacak kasları ve omurga kasları çalışmadığı için vücut bu kasları gereksiz görerek küçültmeye başlar. Buna “kas atrofisi” denir. Dünya’ya dönen astronotlar, eski kas kütlelerine kavuşmak için haftalar süren fizik tedavi ve egzersizler yapmak zorunda kalır.
- Kalp küçülmesi: Uzayda kalp, kan pompalamak için daha az enerji harcar ve zamanla küçülmeye başlar. Dünya’ya döndüklerinde, kalbin eski işlevine uyum sağlaması zaman alabilir.
- Bulanık görme: Uzayda vücut sıvıları farklı şekilde hareket eder ve göz sinirine baskı yaparak görüşü bozabilir. Uzun uzay görevlerinden dönen bazı astronotlar, kalıcı görme problemleri ile karşılaşabilir.
- Psikolojik etkiler: Uzayda aylarca kapalı bir ortamda kalmak, insan psikolojisini zorlayan bir deneyimdir. Astronotlar Dünya’ya döndüklerinde izolasyona bağlı stres, kaygı ve depresyon belirtileri gösterebilir.
