Ev İçi Hava Kirliliği ve Etkileri
Ev içi hava kirliliği, genellikle gaz yağı, kömür, odun, tarımsal atıklar veya hayvan gübresi gibi yakıtların kullanıldığı açık ateş veya sobalarla yemek pişirilmesi sonucunda oluşmaktadır. Bu süreçte ortaya çıkan ince partiküller, akciğerlere ulaşarak kan dolaşımına karışmakta ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Akciğer kanseri, inme, kalp hastalıkları, tip 2 diyabet, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), solunum yolu enfeksiyonları, katarakt ve yenidoğan hastalıkları gibi birçok hastalık ile doğrudan ilişkili olduğu tespit edilmiştir.
Özellikle Çocuklar İçin Büyük Tehlike
Euronews’in aktardığı bir araştırmaya göre; 2021 yılında 5 yaş altındaki çocuklarda 500 binden fazla ölüm ev içi hava kirliliği ile bağlantılı olarak kaydedilmiştir. Bu durum, dünya genelindeki 5 yaş altı ölümlerin yaklaşık %11’ini oluşturuyor. ABD merkezli Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü (IHME) uzmanları, bu bulgunun toplumsal bir endişe kaynağı olduğunu vurgulamaktadır. Araştırmanın yazarları, ev içi hava kirliliğinin “ölümcül ve uzun vadeli etkileri olmasına rağmen” yeterince dikkate alınmadığını belirtiyor.
Çalışmaya göre, 1990 ile 2021 yılları arasında dünya genelinde ev içi hava kirliliğine maruz kalan insanların oranı %56,7’den %33,8’e düşmüştür. Ancak bu düşüş, yalnızca yüzdesel bir azalma olup, gerçek kişi sayısında sadece %10’luk bir azalma sağlanmış ve 2021 yılında hala 2,67 milyar insan bu tehlikeyle karşı karşıya kalmıştır.
Özellikle Sahra Altı Afrika’da, nüfus artışı nedeniyle ev içi hava kirliliğine maruz kalan kişi oranı %78,8 seviyesine ulaşmıştır. Bu durum, bölgede kirliliğe bağlı ölümlerin 1990 yılında 685 bin iken, 2021 yılında 741 bine çıkmasına sebep olmuştur.
Çözüm Önerileri Neler?
Ev içi hava kirliliğine maruz kalanların sayısının en fazla olduğu ikinci bölge %53,2 ile Güney Asya olarak belirlenmiştir. Buna karşın, Orta ve Doğu Avrupa ile Orta Asya’da bu oran %7,5’e, yüksek gelirli ülkelerde ise yalnızca %0,4’e kadar düşmüştür. Uzmanlar, ev içi hava kirliliği ile mücadelede temiz enerjiye geçişin hızlandırılması gerektiğini vurgulamaktadır.
- Temiz enerji kullanan cihazların sübvanse edilmesi
- Emisyon kısıtlamalarının uygulanması
- Özel sektör yatırımlarının teşvik edilmesi
- Halkı bilinçlendirme kampanyalarının artırılması
Araştırmacılar, bu tür girişimlerin sağlık risklerini azaltmak ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek açısından kritik bir öneme sahip olduğunu belirtmektedir. Temiz enerjiye erişimin artırılması, milyonlarca insanın yaşam kalitesini yükseltecektir.
